Manastir Sopoćani (XIII vek)
Manastir Sopoćani se nalazi na jedinstvenom mestu u prelepom prirodnom okruženju, na oko 15 km zapadno od Novog Pazara i nedaleko od izvora reke Raške. To je još jedan od bisera srpske srednjovekovne gradnje, i važi za jednu od najvećih svetinja u narodu. Naziv manastira vodi poreklo od staroslovenske reči ''sopot'' što znači izvor. Tačno vreme izgradnje ovog hrama nije poznato, jer je osnivačka povelja izgubljena, a natpis u tamburu kupole, koji je između ostalog govorio i o vremenu oslikavanja hrama Svete Trojice, oštećen je nažalost baš na mestu gde je bila zapisana godina živopisanja crkve.
Ipak, zna se da je ovo zadužbina kralja Uroša I Nemanjića (1243-1276), čija je želja bila da ovde počiva, pa se pretpostavlja da je manastir izgrađen negde oko 1260. godine. Uroš I je poslednju godinu svog zemaljskog života proveo ovde, gde se i zamonašio i uzeo ime Simeon. Pored Uroša koji ovde počiva, Sopoćani su postali i svojevrsni porodični mauzolej.
U priprati je sahranjena Uroševa majka, kraljica Ana Dandolo, unuka mletačkog dužda Enrika, i treća supruga kralja Stefana Prvovenčanog. Pored nje, u manastiru počivaju najverovatnije i kraljeva braća od strica, sinovi kneza Vukana, knez Đorđe i Mladen koji je možda bio i prvi iguman Sopoćana. Ovde je sahranjen i arhiepiskop Joanikije I, a pored toga u Sopoćanima su dugo bile i mošti kralja Stefana Prvovenčanog, koji danas počiva u Studenici.
Istorija manastira Sopoćani
Od manastirskog kompleksa danas je sačuvana samo crkva Svete Trojice. To je jednobrodna bazilika s kubetom i prostranom oltarskom apsidom, a pripada raškoj školi. Manastir je imao burnu i tešku istoriju. Osmanlije su ga dva puta palile, a Srbi oba puta obnovili. Prvi put nakon Kosovske bitke, 1389. godine, a drugi put 300 godina kasnije.
Potom je dugo vremena bio pust, zatim je tu živelo muško bratstvo, da bi nakon Drugog svetskog rata monaški život u njemu obnovilo sestrinstvo. Ovaj manastir je 1979. godine stavljen pod zaštitu UNESCO kao deo kompleksa Stari Ras. Od 1996. godine Sopoćane ponovo naseljava muško bratstvo koje je maksimalno posvećeno radu na duhovnoj i materijalnoj obnovi ove srpske svetinje.
Ovo što posetioce manastira Sopoćani najviše fascinira su svakako freske, oslikane u drugoj polovini XIII veka. Ubrajaju se u najveće domete umetnosti srednjeg veka. Među njima freska Uspenja Presvete Bogorodice koja se nalazi na zapadnom zidu hrama, površine čak 40m², na izložbi u Parizu 1961. godine proglašena je za najlepšu fresku srednjeg veka! Ova freska nestvarne lepote je miks žutih, plavih, zelenih i ljubičastih boja.
Pristupačnost za decu: 100/100
Parking: Besplatno/Lako ga je pronaći
Autor teksta i fotografija: BT