Manastir Studenica (XII vek)

Manastir Studenica nalazi se u srcu stare srpske zemlje Raške, i predstavlja jednu od najvećih svetinja kod Srba. Smešten je na 39 km južno od Kraljeva, a podigao ju je rodonačelnik loze Nemanjića, Stefan Nemanja.

Zidanje glavne crkve, posvećene uspenju Bogorodice, trajalo je od 1183. do 1195. godine, a crkva je živopisana zaslugom Svetog Save, 1208/09 godine. Većina fresaka ove crkve sačuvana je do današnjih dana, a iako su je oslikali najveći carigradski majstori tog vremena, Grci, ovo su prve freske sa natpisima na srpskom jeziku. Zatim, 1235. godine kralj Radoslav je na ulazu u crkvu dogradio pripratu, da bi potom kralj Milutin u dvorištu manastirskog kompleksa podigao manju crkvu (1313/14 godine), poznatu kao "Kraljeva crkva", posvećenu sv. Joakimu i Ani. Uz to, u okviru Studenice se nalazi i Crkva svetog Nikole, maleni hram kojem se ne zna ni ktitor ni vreme nastanka, a sudeći po freskama pretpostavlja se da je sagrađena u XII ili XII veku.

Sveti Sava je u Studenici napisao Studenički tipik, koji predstavlja prvi ustav Srpske Pravoslavne crkve. Njime se uređuje organizacija života u monaškoj zajednici Studenice, opisuje uređenje i organizacija manastirske uprave, molitve, ishrane, posta. Tipik u sebi takođe sadrži i žitije Savinog oca, Stefana Nemanje. Uz to, Studenačkim tipikom osniva se u Studenici i prva bolnica kod Srba, po uzoru na romejske manastire.