Planina Avala

Jedan od simbola Beograda svakako je i planina Avala, koja ima svoju burnu istoriju kako zbog strateški važnog položaja koji zauzima, tako i zbog rudnog bogatstva koje su proslavile čitavo ovo područje.

Krenimo redom, Avala se nalazi na 20-ak kilometara od centra Beograda, a za rubriku verovali ili ne su najnoviji navodi, po kojima se ova najsevernija planina Šumadije smanjila (ili ranije nije tačno izmerena)! Kako god, Avala je danas niža za 5 metara nego, kako se nekada učilo u školama, pa umesto 511 metara nadmorske visine, najnovija merenja govore da se Avala uzdiže na ''svega'' 506 metara, i naravno baš tih 6 metara joj donose ''titulu'' planine, a ne brda, kako bi u suprotnom bila nazivana.

Na najvišem vrhu Avale, u srednjem veku izgrađeno je moćno utvrđenje nazvano Žrnov. Po predanju, to je bio zamak proklete Jerine, žene Đurđa Brankovića. Kasnije, Osmanska vojska sultana Murata, 1442. godine zauzima Žrnov, koje od tada postaje tursko uporište. Iako se obrisi nekadašnjeg utvrđenja danas mogu samo naslutiti, veruje se da je Žrnov predstavljao veoma bitan strateški lokalitet, a njegov značaj opevan je i u srpskoj epskoj poeziji. Srpsko ime tvrđave Žrnov, Osmalije su promenile u ''Havala'' što znači uzvišenje koje dominira okolinom, i po ovom nazivu planina je kasnije dobila današnji naziv.

Okrećemo se sada malo legendama, a prema jednoj od njih Avalu su u davna vremena posećivali i drevni Argonauti u potrazi za Zlatnim runom za koje se verovalo da je sakriveno na vrhu planine. I činjenice govore pomalo u prilog ovome, jer se zasigurno zna da se tokom srednjeg veka na Avali iskopavala najkvalitetnija ruda. Olovo, srebro, gvožđe, cinobarit, živa i neki plemeniti metali proslavili Avalu, a još ranije, o Rimskoj naseobini svedoče i davno napuštena rudarska okna u rudniku žive ''Šuplja stena'', podno Avale. Ipak, ova planina verovatno je najpoznatija po karakterističnom, plavo-zelenom mineralu, jedinstvenom u svetu, koji je po planini nazvan - Avalit.

Premotavamo sada film do XX veka, kada vrh Avale dobija potpuno nov izgled. Na mestu nekadašnjeg Žrnova, 1938. godine, po naredbi kralja Aleksandra I Karađorđevića, podignut je mauzolej, spomenik Neznanom junaku, delo Ivana Meštrovića, posvećeno stradalim junacima iz Prvog svetskog rata. Takođe, u neposrednoj blizini je i Spomenik sovjetskim ratnim veteranima koji su tu doživeli avionsku nesreću 19.10.1964.godine, a uz to, u selu Jajinci, nalazi se Spomen-park na mestu gde su Nemci, tokom Drugog svetskog rata, streljali oko 80.000 ljudi.

Današnji Avalski toranj, koji se uzdiže do visine od 204,8 metara, otvoren je 21. aprila 2010. godine, na nešto nižoj lokaciji svog prethodnika, tornja srušenog 1999. godine tokom NATO bombardovanja. Od svog prethodnika, ovaj novi toranj viši je za 2 metra i 30 centimetara. Kada je lepo vreme sa tornja se vidi Beograd kao na dlanu, ali i pola Šumadije, što privlači mnoge posetioce i ljubitelje fotografije. Uz to, na 122. metru tornja otvoren je i restoran sa vidikovcem odakle se takođe može uživati u čudesnom pogledu na prestonicu Srbije.